این روزها نفسهای کادر درمان به شماره افتاده با فشار کاری بیسابقهای روبرو است. در خیلی از مراکز درمانی که به بیماران مبتلا به کرونا خدمت میکنند، کمبود نیرو به شکل جدی وجود دارداگرچه حضور نیروهای داوطلب در عرصه درمان بیماران کرونا اتفاق مثبتی است اما باید برای جبران کمبود نیرو، فکری اساسی شود. 

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان نظام پرستاری به نقل از شفا آنلاین؛  از ابتدای پاندمی کرونا تاکنون، فراخوانهای متعدد برای جذب کادر درمان داوطلب، بیجواب نمانده است. تاکنون، جمعیت قابل توجهی از کادر درمان برای کار داوطلبانه در مراکز درمان بیماران کرونا اعلام همکاری کردهاند. نیروهای داوطلب از ابتدای شیوع ویروس کرونا تاکنون همواره در کنار کادر درمان بودهاند.

همچنین گروه قابل توجهی از  پرستاران،پزشکان  بهیاران و سایر کادر درمان در شهرهای مختلف نیز داوطلبانه به میدان خدمت آمدهاند تا بحران کرونا را مهار کنند. آنها با علم به اینکه ممکن است به کرونا مبتلا شوند و در شرایطی که هیچ اجباری برای درمان بیماران کرونا ندارند، اما خدمت در شرایط بحرانی را در اولویت بالاتری نسبت به حفظ سلامت خود قرار دادهاند.

این روزها نفسهای کادر درمان به شماره افتاده و جامعه پزشکی با فشار کاری بیسابقهای روبرو است. در خیلی از مراکز درمانی که به بیماران مبتلا به کرونا خدمت میکنند، کمبود نیرو به شکل جدی وجود دارد و گاهی یک نفر همزمان به جای چندین نیرو به بیماران مبتلا به کرونا رسیدگی میکند.

در چنین شرایطی که مشکل کمبود نیرو در بسیاری از مراکز درمانی مشهود است، شاهد حضور نیروهای داوطلب برای مهار بحران کرونا هستیم.

جمعیت هلال احمر و برخی نهادهای دیگر هم برای رفع کمبود نیروی انسانی در حوزه درمان، اقداماتی انچام دادهاند. بسیاری از افرادی که به عنوان نیروی داوطلب به مراکز درمانی اعزام شدهاند، با آگاهی از شرایط کاری پرفشار در بیمارستانهایی که بیماران مبتلا به کرونا را پذیرش میکنند، به فعالیت درمانی داوطلبانه در این مراکز پرخطر روی آوردهاند.

نباید فقط روی نیروهای داوطلب، حساب باز کنیم
برخی از فعالان جامعه پزشکی میگویند اگرچه حضور نیروهای داوطلب در عرصه درمان بیماران کرونا، اتفاق مثبتی است که باید آن را به فال نیک گرفت، اما در عین حال باید فکر اساسی برای جبران کمبود نیرو شود. به اعتقاد آنها برای جبران کمبود درمانگر در حوزه کرونا نباید فقط روی نیروهای داوطلب، حساب باز کرد، بلکه باید تمهیداتی اندیشیده شود تا نیروهای تازه نفس به شکل رسمی و غیرداوطلبانه به سیستم درمانی جذب شوند تا نیروهای قدیمیتر بتوانند تجدید قوا کنند.

نمایندگان جامعه پزشکی بر این باورند که اگر فکر اساسی برای رفع کمبود نیروی انسانی در حوزه درمان نشود و فقط روی داوطلبان درمانگر، حساب باز کنیم، افزایش خستگی و فرسودگی کادر درمان، دور از انتظار نخواهد بود.

نوید ناصری، استاد دانشگاه و عضو هیات مدیره سازمان نظام پزشکی شیراز نیز تاکید میکند که جذب درمانگران داوطلب در مراکز درمانی، اقدامی بسیار خوب در راستای مهار بیماری کرونا است، اما این اقدام به تنهایی نمیتواند فشار کاری را از دوش کادر درمان بردارد.

او توضیح میدهد: «کادر درمانی فرسوده شدهاند و جمع قابل توجهی از آنها نیز به ویروس کرونا مبتلا شدهاند. گروه دیگری از فداکاران جامعه پزشکی نیز بر اثر کرونا فوت شدند. فرسودگی شدید کادر درمان، تاثیر جدی بر کیفیت درمان بیماران مبتلا به کرونا بر جای میگذارد. به همین دلیل، فراخوان برای جذب درمانگران داوطلب و در صورت نیاز نیز آموزش آنها باید در دستور کار قرار بگیرد. این اتفاق در بسیاری از استانها انجام شد و نیروهای داوطلب توزیع شدند.»

او یادآور میشود: «الان بسیاری از بیمارستانها، بخشی را به درمان بیماران مبتلا به کرونا اختصاص دادهاند و یا اینکه کلا با تمام قوا به درمان بیماران مبتلا به کرونا میپردازند. الان برخی نقاهتگاهها نیز تبدیل به بیمارستان شده است. یعنی با وجود آنکه شرایط کامل تبدیل شدن به بیمارستان را ندارند، اما به بستری بیماران میپردازند. در چنین شرایطی، فرسودگی و بیماری پرسنل درمانی در حال افزایش است. به همین دلیل، اگر نیروهای داوطلب در کنار افراد آموزش دیده و مجرب قرار بگیرند، اقدامی کاملا منطقی است که به کاهش فشار کاری کادر درمان منجر میشود.»

ناصری خاطرنشان میکند: «اگرچه باید جذب نیروهای درمانی داوطلب در دستور کار قرار بگیرد، اما متولیان نظام سلامت باید برای استخدام نیروهای تازه نفس هم اقدام کنند تا مشکل کمبود نیرو در برخی مراکز درمانی مرتفع شود. یعنی نباید صرفا با تکیه بر جذب نیروهای داوطلب، استخدام نیروهای جدید برای رفع کمبود نیرو را از یاد ببریم. با توجه به شرایط بحرانی امروز، شرایط استخدام نیروهای درمانی باید تسهیل شود.»

ناصری در ادامه به چالش دیگری اشاره میکند که به باور او موجب شده است برخی نیروهای درمانی برای حضور داوطلبانه به منظور مهار کرونا دلسرد شوند. ناصری انتقاد میکند: «واقعیت این است که همان نیروی داوطلبی که جانش را به خطر میاندازد و برای درمان بیماران کرونا پیشقدم میشود، باید دستمزدش به موقع پرداخت شود و مطالبات این گروه از داوطلبان نباید نادیده گرفته شود. متاسفانه در مواردی شاهد بودیم که در برخی مراکز درمانی، فراخوان برای جذب نیروهای داوطلب منتشر کردند، اما بعد از پایان کار داوطلبانه، چندین برابر کمتر از دستمزد تعیین شده به داوطلبان و دستیاران پرداخت کردند. این کارها حضور داوطلبانه برخی از فعالان جامعه پزشکی را نیز کمرنگ خواهد کرد.»

در طی چند ماه اخیر، فراخوانهای متعددی برای جذب کادر درمانی داوطلب از سوی نهاهای مختلف منتشر شده است. این روزها کادر درمان به شدت خسته و فرسوده شده و کشش در کادر درمان بسیار کاهش یافته است. در هر صنف و رشتهای یک زمان تعطیلی و استراحت وجود دارد، اما زمان استراحت کادر درمان مان به شدت کم شده است. علاوه بر این درصد زیادی از کادر درمان و پرسنل نیز درگیر کرونا و بیماری شدند.

در شرایطی که کادر درمان داوطلب، فداکارانه در میدان خدمت حضور دارد و برای مهار کرونا، تمام قد به میدان خدمت آمده است، اما کارشناسان تاکید دارند که نباید فقط روی نیروهای داوطلب برای جبران کمبود نیرو حساب کرد. متولیان نظام سلامت باید برای کاستن از فشار کار جامعه پزشکی در دوران کرونا، زمینه جذب نیروهای تازه نفس را فراهم کنند. در عین حال، پرداختی منظم به درمانگران داوطلب و عمل به همه تعهدات را هم باید در اولویت قرار دهند.

حضور پررنگ خیران در میدان خدمت
در دوران کرونا، بسیاری از نیروهای داوطلب و خیران سلامت، پا به پای کادر درمان رسمی، قراردادی و پیمانی به مردم خدمت کردند و در خط مقدم نبرد با کرونا قرار داشتند. این نیروها بدون چشمداشت مالی در صحنه نبرد با کرونا حضور یافتند و با ارائه حمایت مالی، معنوی، پزشکی و مراقبتی، نقش انکارناپذیری در مهار کرونا ایفا کردند.

علاوه بر خیریههای بیمارستانی، بسیاری از نیروهای داوطلب در بحران کرونا، عاشقانه به میدان خدمت آمدند و با به خطر انداختن جان خود به درمان بیماران مبتلا به کرونا پرداختند.
پیشتر نیز مرکز مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت اعلام کرده بود: «همه افرادی که میتوانند به سیستم درمان کمک کنند، خوشحال میشویم که داوطلبانه به دانشگاههای علوم پزشکی مراجعه کنند تا بتوانیم از ظرفیت آنها استفاده کنیم.»

از سوی دیگر، سازمان داوطلبان جمعیت هلال احمر هم اعلام کرده بود: «سازمان داوطلبان جمعیت هلال احمر با هدف ارتقای فرهنگ جامعه در خصوص توسعه خدمات و آموزش هدفمند افراد و خانوادهها، در فراخوانی از پزشکان، پیراپزشکان و پرستاران داوطلب برای فعالیت در سامانه پاسخگویی به سوالات کرونا ۴۰۳۰ دعوت به همکاری کرد. در این راستا جمعیت هلال احمر در فراخوان جذب داوطلب برای سامانه پاسخگویی به سوالات کرونا ۴۰۳۰ ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از میان پزشکان، پیراپزشکان و پرستاران برای کمک به مردم و پاسخگویی به سوالات آنها درباره ویروس کرونا به صورت غیرحضوری (آنلاین) دعوت به همکاری کرد. در این راستا برخی نیروهای داوطلب شامل پزشک، بیولوژیست، نیروهای آزمایشگاهی، پرستار و کمک بهیار در بیمارستانها داوطلب شدند.»

شاهین محمد صادقی، کارشناس نظام سلامت هم تاکید دارد: «مشارکت سازمانهای مردم نهاد، خیرین، موسسات خیریه سلامت، گروههای داوطلب سلامت و شرکتها و بنگاههای اقتصادی در بحرانها، فرصتی را برای مدیران فراهم میسازد تا با بهرهمندی از این ظرفیتها، در کنار دستگاههای دولتی به نحو موثرتری به حوادث و بلایا پاسخ دهند. مشارکت مردمی برای مهار بحران کرونا، همچون تجربههای پیشین نظام سلامت، سیمای زیبایی از حضور و مشارکت گسترده مردم در حوادث و بلایا را در صحنه جهانی رقم زد.»

برخی کارشناسان هم تاکید دارند که برای افزایش مشارکت مردمی در حوزه مهار کرونا باید اطلاعرسانی و آگاهی بخشی از طریق رسانههای عمومی و فضای مجازی به عموم مردم و خیرین، تعامل با خیرین، فراهم آوردن امکان کمک خیرین به آسیبدیدگان اجتماعی از ویروس کرونا و نیازمند از طریق مجامع خیرین سلامت، فعال کردن شورای مشارکتهای زنان مجمع خیرین سلامت در جلب مشارکتهای مردمی و کمک به خانوادههای نیازمند در اولویت قرار بگیرد.

همچنین شناسایی خانوادههای آسیبدیده اجتماعی از بیماری کرونا و نیازمند بستههای حمایتی، پیگیری لازم جهت جلب مشارکتهای مردمی و تشویق خیرین به کمکرسانی به نیازمندان مورد حمایت از دیگر مواردی است که کارشناسان برای افزایش مشارکت مردمی در دوران کرونا به آن تاکید دارند.

باید در نظر داشت که بسیاری از افرادی که به عنوان نیروی داوطلب به مراکز درمانی اعزام شدهاند، احتمال مرگ بر اثر کرونا را پذیرفتهاند و با آگاهی از شرایط خطرناک بیمارستانهایی که بیماران مبتلا به کرونا را پذیرش میکنند، به فعالیت درمانی داوطلبانه در این مراکز پرخطر روی آوردهاند.
برخی از فعالان جامعه پزشکی میگویند اگرچه حضور نیروهای داوطلب در عرصه درمان بیماران کرونا، اتفاق مثبتی است که باید آن را به فال نیک گرفت، اما در عین حال باید فکر اساسی برای جبران کمبود نیرو شود. به اعتقاد آنها برای جبران کمبود درمانگر در حوزه کرونا نباید فقط روی نیروهای داوطلب، حساب باز کرد، بلکه باید تمهیداتی اندیشیده شود تا نیروهای تازه نفس به شکل فوری به سیستم درمانی جذب شوند تا نیروهای قدیمیتر بتوانند بعد از مدتها خستگی و فرسودگی، تجدید قوا کنند.