پرستار و مسئول گروه زخم بیمارستان امام حسین(ع) با اشاره به علل شایع بروز زخم بستر در بیماران، راهکارهای کاهش خطر ابتلا به زخم بستر را تشریح کرد.

مریم برخورداری در گفتوگو با خبرنگار سازمان نظام پرستاری درباره علل شایع بروز زخم بستر اظهار داشت: سه عامل اصلی بروز زخم بستر، گرما، فشار و رطوبت است. اگر این سه عامل در هر ناحیهای از بدن وجود داشته باشد؛ احتمال بروز زخم بستر افزایش مییابد و آن ناحیه از بدن، مستعد ایجاد زخم بستر خواهد بود. 

علائم زخم بستر چیست؟
وی درباره علائم زخم بستر گفت: تغییر رنگ و درد یک ناحیه از بدن از علائم زخم بستر است و در بسیاری از موارد که بیمار هوشیار است، خودش اظهار میکند که دچار درد در یک ناحیه از بدن است. اگر بیمار هوشیار نباشد نیز باید به صورت مداوم از لحاظ بروز زخم بستر بررسی شود. 

لزوم مراجعه به موقع برای درمان زخم بستر
وی با بیان اینکه بیشتر بیمارانی که دچار زخم بستر میشوند، در زمانی به پزشک مراجعه میکنند که رنگ ناحیه زخم شده، قهوهای یا مشکی شده باشد؛ بیان کرد: روند ایجاد زخم بستر نیز به این صورت است که ابتدا ناحیه ای از بدن صورتی رنگ و سپس به مرور پررنگ و قرمز میشود و در صورت عدم درمان مناسب، قهوهای و سیاه رنگ میشود.

بی حرکتی از عوامل اصلی بروز زخم بستر
 
برخورداری با اشاره به لزوم توجه اطرافیان بیماران به علائم زخم بستر و پیشگیری از بروز آن، تصریح کرد: بی حرکتی از عوامل مهمی است که باعث بروز زخم بستر میشود. برای هر بیماری که بی حرکت باشد باید به اطرافیان و خود او آموزشهای لازم داده شود تا در زمان مناسب از بروز زخم پیشگیری شود و در صورت بروز زخم بستر، به موقع درمان شود. 

راهکارهای جلوگیری از بروز زخم بستر در بیماران بیحرکت

پرستار مسئول گروه زخم بیمارستان امام حسین(ع) درباره راهکارهای جلوگیری از بروز زخم بستر در بیماران، بیان داشت: برای جلوگیری از بروز زخم بستر، هر سه ساعت یکبار باید وضعیت (پوزیشن) بیمار تغییر کند و اگر بیمار بی حرکت است نباید به صورت مداوم روی یک سمت از بدن خود بخوابد. 

وی ادامه داد: اگر گرما و فشار و رطوبت برطرف شود، خطر ایجاد زخم بستر نیز کاهش مییابد. اگر بیمار در محیط گرمی میخوابد یا پتو روی بیمار کشیده شده است؛ باید هوای محیط را معتدل و تهویه مناسب در فضا برقرار کرد. اگر بیمار کنترل ادرار ندارد حتماً باید برای او سوند گذاشته شود.

عامل بسیاری از زخم های بستر استفاده از پوشک است

وی تأکید کرد: به بیماران توصیه نمیکنیم که از پوشک استفاده کنند زیرا عامل 70 تا 80 درصد زخم های بستر، استفاده از پوشک در بیمارانِ دچار بی اختیاری ادرار است. 

برخورداری خاطرنشان کرد: برای اینکه میزان فشار روی ناحیهای از بدن را کاهش دهیم نیز باید تغییر وضعیت را به اطرافیان بیمار آموزش دهیم تا در هر دو تا سه ساعت یکبار، وضعیت بدن بیمار را تغییر دهند. باید به گونهای این تغییر وضعیت بدن رخ دهد که هر قسمت از بدن بیمار به اندازه 30 درجه از سطح تشک فاصله داده شود تا فشار به اندازه مساوی بین تمام نقاط بدن پخش شود و خطر زخم بستر کاهش یابد. 

وی با بیان اینکه با یک آموزش ساده میتوان از بروز بیماری در بسیاری از بیماران جلوگیری کرد، درباره تشکهای مورد استفاده برای پیشگیری از بروز زخم بستر توضیح داد: اکثر افراد فکر میکنند وقتی دچار زخم بستر شوند باید از تشک مواج استفاده کنند در حالی که وقتی بیمار به وضعیتی دچار شد که خودش توان حرکت دادن بدنش را از روی تخت ندارد باید برایش تشک مواج تهیه شود. 

مسئول گروه زخم بیمارستان امام حسین (ع) ادامه داد: تشکهای مواج نباید بر حسب قیمت ها خریداری شوند بلکه باید به کاربرد آنها دقت کرد. تشکها بر حسب وزن بیمار و میزان حرکت او در تخت و شرایط بیمار، انتخاب میشوند؛ تشکهای سلولی و تخم مرغی از انواع این تشک ها هستند.

وی گفت: بسیاری افراد به علت پایین تر بودن قیمت تشک تخم مرغی، این نوع تشک را تهیه میکنند در حالی که این تشک کاربرد خاصی در جلوگیری از زخم شدن بیمار ندارد و به همه افراد توصیه نمیشود؛ بلکه تشک تخم مرغی به دسته ای از افراد توصیه میشود که وزن بدن آنها کمتر از 50 کیلوگرم است و زخم بستر نیز ندارند؛ برخی افراد برای یک بیمار که برای مثال وزن 100 کیلوگرم دارد، تشک مواج تخم مرغی خریداری میکنند زیرا قیمت آن بسیار پایینتر است؛ در حالی که همین تشک به دلیل آنکه جنس پلاستیکی دارد، خود باعث ایجاد گرما میشود و این مسئله نیز خطر بروز زخم بستر را به همراه دارد.  

کاهش هزینههای درمان با یک آموزش ساده
برخورداری با اشاره به اینکه آموزش پیشگیری از زخم بستر به جلوگیری از بروز این مشکل کمک شایانی میکند؛ تصریح کرد: روشهای ساده برای پیشگیری از ابتلای بیمار به زخم بستر، به صورت روزانه تنها چند دقیقه از وقت بیمار و اطرافیان او را میگیرد در حالی که ابتلا به زخم بستر، ماهها بیمار را درگیر میکند و هزینه های درمانی را نیز بالا میبرد. 

مراحل ایجاد زخم بستر 

وی درباره انواع زخمها تشریح کرد: زخم ها درجه دارند. به طور کلی میتوان زخم را به سه نوع تقسیم کرد. نوع و مرحله اول زمانی است که رنگ پوست تغییر کرده و صورتی یا قرمز رنگ شده است. اگر در این مرحله، سه عامل گفته شده بروز زخم بستر را حذف کنیم زخم ایجاد نمیشود.

 پرستار کارشناس زخم بستر گفت: زخم درجه 2 زخم، مرحلهای است که در ناحیهای از بدن تاول ایجاد میشود بافت زیرین، قرمز پررنگ میشود. در این مرحله نیز میتوان از بدتر شدن وضعیت بیمار جلوگیری کرد اما در درجه سوم و زمانی که محل زخم، قهوهای یا سیاه میشود دیگر زخم عمیق شده و لایههای زیرین نیز درگیر شدهاند و ممکن است عضله و استخوان را درگیر کند. در این صورت، درمانگر با استفاده از روشهای تشخیصی متوجه میشود که میزان درگیری چقدر است و اگر استخوان یا عضله درگیر زخم شده باشند باید جراح در اتاق عمل مقداری از بافت را بردارد.